تاثیر شکل و اندازه حفره بر خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی خاک در جنگل شصت کلاته گرگان

حفرات تاج پوشش با افتادن و یا شکستن یک یا چند درخت شکل می گیرد و محیط متفاوتی را در تاج پوشش جنگل ایجاد می کند. شکل و اندازه، دو ویژگی مهم حفرات جنگل هستند که می توانند شرایط ریزمحیطی را در توده های جنگلی تحت تاثیر قرار دهند و تعیین کننده استقرار زادآوری باشند. اندازه حفره مهمترین تاثیر را بر انتشار نور و درجه حرارت هوا دارد. تغییرات درجه حرارت و رطوبت، ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک حفرات جنگل را تحت تاثیر قرار می دهد. در این تحقیق تاثیر شکل و اندازه حفره بر ویژگی های فیزیکی شامل تخلخل و وزن مخصوص ظاهری خاک، ویژگی های شیمیایی شامل نیتروژن کل، فسفر و پتاسیم قابل دسترس، مواد آلی و اسیدیته، و ویژگی بیولوژیک شامل تعداد و بیوماس کرم خاکی در افق سطحی25 سانتی متری خاک معدنی در جنگل شصت کلاته در استان گلستان مورد ارزیابی قرار گرفت. تعداد40 حفره در سه کلاسه کوچک (کوچکتر از200 مترمربع)، متوسط (600-200مترمربع) و بزرگ (بزرگتر از 600 مترمربع) دسته بندی شدند و علاوه بر نمونه برداری خاک در داخل هر حفره، در زیر تاج پوشش مجاور نیز نمونه گیری انجام گردید. اندازه حفره به روش مثلث بندی، شکل حفره با استفاده از شاخص کشیدگی میلر، وزن مخصوص ظاهری و میزان تخلخل خاک به روش سیلندر، نیتروژن کل به روش کجلدال، ماده آلی به روش والکلی بلک، فسفر قابل جذب به روش اولسن، پتاسیم قابل جذب به روش فلیم فتومتری، اسیدیته به روش الکتریکی و نمونه برداری کرم خاکی به روش دستچین انجام شد. اختلاف بین گروهها با آنالیز واریانس(anova) و مقایسه بین میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه دانکن صورت گرفت. نتایج نشان داد که تغییرات سطح حفره اثر معنی داری بر کلیه ویژگی های شیمیایی، فیزیکی و بیولوژیکی خاک مورد بررسی دارد و در اغلب موارد تفاوت معنی داری بین خصوصیات خاک جنگل و حفره وجود داشت. در مقابل، شکل حفره تاثیر معنی داری بر خصوصیات خاک نداشت. نتایج نشان داد که بین متغیر ها در گروههای مختلف اختلاف وجود دارد و با آزمون دانکن مشخص شد که مقدار ماده آلی خاک در زیر تاج پوشش و حفرات کوچک بیش از خاک حفرات متوسط و بزرگ، مقدار نیتروژن کل در زیر تاج پوشش بیش از حفرات متوسط و کوچک، مقدار پتاسیم قابل دسترس در حفرات بزرگ بیش از حفرات کوچک و متوسط و مقدار آن در خاک زیر تاج پوشش بیش از حفرات کوچک می باشد. اسیدیته خاک در حفرات بزرگ بیش از حفرات متوسط و کوچک، وزن کرم خاکی در حفرات بزرگ بیش از حفرات کوچک و متوسط، تعداد کرمهای خاکی در خاک زیر تاج پوشش بیش از حفرات کوچک، وزن مخصوص ظاهری خاک حفرات کوچک بیش از سایر گروهها، و تخلخل خاک حفرات کوچک کمتر از سایر گروهها می باشد. بین مقدار فسفر قابل دسترس در گروههای مختلف اختلاف معنی داری مشاهده نشده است.